数论:裂项
一、一次两项乘积:\(a_n = \frac{1}{(An+B)(An+C)}\)(\(A,B,C\)为常数,且\(C - B = d \neq 0\))
特征:分母是两个“一次式”的乘积,分子为常数1。
公式:\(\frac{1}{(An+B)(An+C)} = \frac{1}{C - B} \left( \frac{1}{An+B} - \frac{1}{An+C} \right)\)
推导:右边通分后分子为\((An+C) - (An+B) = C - B\),需除以\(C - B\)使分子为1,匹配左边
例题:求\(S_n = \frac{1}{1\times3} + \frac{1}{3\times5} + \frac{1}{5\times7} + \dots + \frac{1}{(2n-1)(2n+1)}\)
裂项:\(\frac{1}{(2n-1)(2n+1)} = \frac{1}{2}\left( \frac{1}{2n-1} - \frac{1}{2n+1} \right)\)
求和:\(S_n = \frac{1}{2}\left[ \left(1 - \frac{1}{3}\right) + \left(\frac{1}{3} - \frac{1}{5}\right) + \dots + \left(\frac{1}{2n-1} - \frac{1}{2n+1}\right) \right] = \frac{n}{2n+1}\)
要点:必须保留“系数\(\frac{1}{C - B}\)”;分母的两个一次式需“同系数、差常数”(如\(2n-1\)与\(2n+1\),系数均为2,差为2)。
二、一次三项乘积:\(a_n = \frac{1}{(An+B)(An+C)(An+D)}\)(\(C - B = D - C = d \neq 0\),即三项成等差)
特征:分母是三个“一次式”的乘积,分子为常数1,需拆分为“两个分式差的一半”。
公式:\(\frac{1}{(An+B)(An+C)(An+D)} = \frac{1}{2d} \left[ \frac{1}{(An+B)(An+C)} - \frac{1}{(An+C)(An+D)} \right]\)
推导:利用上面“一”的结果,将三项乘积拆为两个两项乘积的差,再进一步裂项抵消。
例题:求\(S_n = \frac{1}{1\times2\times3} + \frac{1}{2\times3\times4} + \dots + \frac{1}{n(n+1)(n+2)}\)
裂项:\(\frac{1}{n(n+1)(n+2)} = \frac{1}{2}\left[ \frac{1}{n(n+1)} - \frac{1}{(n+1)(n+2)} \right]\)
求和:\(S_n = \frac{1}{2}\left[ \left(\frac{1}{1\times2} - \frac{1}{2\times3}\right) + \left(\frac{1}{2\times3} - \frac{1}{3\times4}\right) + \dots + \left(\frac{1}{n(n+1)} - \frac{1}{(n+1)(n+2)}\right) \right] = \frac{n(n+3)}{4(n+1)(n+2)}\)
三、分子为多项式:\(a_n = \frac{P(n)}{(An+B)(An+C)}\)(\(P(n)\)为一次或二次多项式,如\(P(n) = 2n+3\))
特征:分子不是常数,需先“多项式拆分”,将通项拆为“常数+简单分式”,再裂项。
思路:\(\frac{P(n)}{(An+B)(An+C)} = k + \frac{m}{An+B} + \frac{n}{An+C}\)(\(k,m,n\)为待定系数)
例题:求\(S_n = \sum_{k=1}^n \frac{2k+1}{k^2(k+1)^2}\)
变形:\(\frac{2k+1}{k^2(k+1)^2} = \frac{(k+1)^2 - k^2}{k^2(k+1)^2} = \frac{1}{k^2} - \frac{1}{(k+1)^2}\)(巧妙利用平方差,避免待定系数)
求和:\(S_n = \left(1 - \frac{1}{2^2}\right) + \left(\frac{1}{2^2} - \frac{1}{3^2}\right) + \dots + \left(\frac{1}{n^2} - \frac{1}{(n+1)^2}\right) = 1 - \frac{1}{(n+1)^2}\)
四、两个根号和:\(a_n = \frac{1}{\sqrt{An+B} + \sqrt{An+C}}\)(\(B - C = d \neq 0\))
特征:分母是两个“根号式”的和,分子为1,需有理化拆分。
公式:\(\frac{1}{\sqrt{An+B} + \sqrt{An+C}} = \frac{1}{B - C} \left( \sqrt{An+B} - \sqrt{An+C} \right)\)
推导:分子分母同乘\(\sqrt{An+B} - \sqrt{An+C}\),分母变为\((An+B) - (An+C) = B - C\)
例题:求\(S_n = \frac{1}{\sqrt{1} + \sqrt{3}} + \frac{1}{\sqrt{3} + \sqrt{5}} + \dots + \frac{1}{\sqrt{2n-1} + \sqrt{2n+1}}\)
裂项:\(\frac{1}{\sqrt{2n-1} + \sqrt{2n+1}} = \frac{1}{2}\left( \sqrt{2n+1} - \sqrt{2n-1} \right)\)
求和:\(S_n = \frac{1}{2}\left[ (\sqrt{3} - \sqrt{1}) + (\sqrt{5} - \sqrt{3}) + \dots + (\sqrt{2n+1} - \sqrt{2n-1}) \right] = \frac{\sqrt{2n+1} - 1}{2}\)
五、根号乘积+根号:\(a_n = \frac{\sqrt{n+1} - \sqrt{n}}{\sqrt{(n+1)n}}\)(或类似结构)
特征:分子已为根号差,可拆分为“两个根号分式的差”,直接抵消。
公式:\(\frac{\sqrt{n+1} - \sqrt{n}}{\sqrt{(n+1)n}} = \frac{1}{\sqrt{n}} - \frac{1}{\sqrt{n+1}}\)
推导:分子拆分后,分别与分母约分,如\(\frac{\sqrt{n+1}}{\sqrt{(n+1)n}} = \frac{1}{\sqrt{n}}\)
例题:求\(S_n = \sum_{k=1}^n \frac{\sqrt{k+1} - \sqrt{k}}{\sqrt{k(k+1)}}\)
裂项:直接拆分为\(\frac{1}{\sqrt{k}} - \frac{1}{\sqrt{k+1}}\)
求和:\(S_n = \left(1 - \frac{1}{\sqrt{2}}\right) + \left(\frac{1}{\sqrt{2}} - \frac{1}{\sqrt{3}}\right) + \dots + \left(\frac{1}{\sqrt{n}} - \frac{1}{\sqrt{n+1}}\right) = 1 - \frac{1}{\sqrt{n+1}}\)
六、指数两项乘积:\(a_n = \frac{q^n}{(q^n - 1)(q^{n+1} - 1)}\)(\(q > 0,q \neq 1\),如\(q=2,3\))
特征:分母是两个“指数式减1”的乘积,分子为中间指数\(q^n\)。
公式:\(\frac{q^n}{(q^n - 1)(q^{n+1} - 1)} = \frac{1}{q - 1} \left( \frac{1}{q^n - 1} - \frac{1}{q^{n+1} - 1} \right)\)
推导:右边通分后分子为\((q^{n+1} - 1) - (q^n - 1) = q^n(q - 1)\),需除以\(q - 1\)使分子为\(q^n\)
例题:求\(S_n = \frac{3}{(3^1 - 1)(3^2 - 1)} + \frac{3^2}{(3^2 - 1)(3^3 - 1)} + \dots + \frac{3^n}{(3^n - 1)(3^{n+1} - 1)}\)
裂项:\(\frac{3^n}{(3^n - 1)(3^{n+1} - 1)} = \frac{1}{2}\left( \frac{1}{3^n - 1} - \frac{1}{3^{n+1} - 1} \right)\)(\(q=3\),\(q-1=2\))
求和:\(S_n = \frac{1}{2}\left[ \left(\frac{1}{3^1 - 1} - \frac{1}{3^2 - 1}\right) + \dots + \left(\frac{1}{3^n - 1} - \frac{1}{3^{n+1} - 1}\right) \right] = \frac{1}{2}\left( \frac{1}{2} - \frac{1}{3^{n+1} - 1} \right) = \frac{3^{n+1} - 3}{4(3^{n+1} - 1)}\)
七、分子为指数和:\(a_n = \frac{q^n + 1}{(q^n - 1)(q^{n+1} - 1)}\)
特征:分子为“指数+1”,需拆分为“两个分式的和”,再裂项。
公式:\(\frac{q^n + 1}{(q^n - 1)(q^{n+1} - 1)} = \frac{1}{2}\left( \frac{1}{q^n - 1} + \frac{1}{q^{n+1} - 1} \right)\)
推导:通过待定系数法,设分子\(q^n + 1 = A(q^{n+1} - 1) + B(q^n - 1)\),解得\(A=B=\frac{1}{2}\)
八、对数内为分式:\(a_n = \log_a \left(1 + \frac{1}{n}\right)\)(\(a > 0,a \neq 1\))
特征:对数的真数是“1+分式”,可化简为“\(\frac{n+1}{n}\)”,再拆分为对数差。
公式:\(\log_a \left(1 + \frac{1}{n}\right) = \log_a (n+1) - \log_a n\)
例题:求\(S_n = \sum_{k=1}^n \lg \left(1 + \frac{1}{k}\right)\)(\(\lg\)为以10为底的对数)
裂项:\(\lg \left(1 + \frac{1}{k}\right) = \lg \frac{k+1}{k} = \lg (k+1) - \lg k\)
求和:\(S_n = (\lg 2 - \lg 1) + (\lg 3 - \lg 2) + \dots + (\lg (n+1) - \lg n) = \lg (n+1) - \lg 1 = \lg (n+1)\)(因\(\lg 1 = 0\))
九、对数内为乘积:\(a_n = \log_a \frac{(n+1)(n+2)}{n(n+3)}\)
特征:对数的真数是“四项乘积的分式”,可拆分为“四个对数的差”,再分组抵消。
公式:\(\log_a \frac{(n+1)(n+2)}{n(n+3)} = [\log_a (n+1) + \log_a (n+2)] - [\log_a n + \log_a (n+3)]\)
例题:求\(S_n = \sum_{k=1}^n \ln \frac{(k+1)(k+2)}{k(k+3)}\)
裂项:\(\ln \frac{(k+1)(k+2)}{k(k+3)} = [\ln (k+1) + \ln (k+2)] - [\ln k + \ln (k+3)]\)
求和(分组):
前半部分和:\(\sum [\ln (k+1) + \ln (k+2)] = (\ln 2 + \ln 3) + (\ln 3 + \ln 4) + \dots + (\ln (n+1) + \ln (n+2))\)
后半部分和:\(\sum [\ln k + \ln (k+3)] = (\ln 1 + \ln 4) + (\ln 2 + \ln 5) + \dots + (\ln n + \ln (n+3))\)
抵消后剩余:\(\ln 3 + \ln 3 - \ln 1 - \ln (n+3) = 2\ln 3 - \ln (n+3) = \ln \frac{9}{n+3}\)
十、正弦型裂项:\(a_n = \sin \frac{d}{n(n+1)}\)(\(d\)为常数,如\(d=1\))
特征:利用“正弦差公式\(\sin A - \sin B = 2\cos \frac{A+B}{2}\sin \frac{A-B}{2}\)”,令\(A = \frac{1}{n}\),\(B = \frac{1}{n+1}\),则\(A - B = \frac{1}{n(n+1)}\)。
公式:\(\sin \frac{1}{n(n+1)} = \frac{1}{2\cos \frac{2n+1}{2n(n+1)}} \left( \sin \frac{1}{n} - \sin \frac{1}{n+1} \right)\)
推导:
由\(\sin A - \sin B = 2\cos \frac{A+B}{2}\sin \frac{A-B}{2}\),得:\(\sin \frac{A-B}{2} = \frac{1}{2\cos \frac{A+B}{2}} (\sin A - \sin B)\)
令\(A = \frac{1}{n}\),\(B = \frac{1}{n+1}\),则\(\frac{A-B}{2} = \frac{1}{2n(n+1)}\),因此:\(\sin \frac{1}{2n(n+1)} = \frac{1}{2\cos \frac{2n+1}{2n(n+1)}} \left( \sin \frac{1}{n} - \sin \frac{1}{n+1} \right)\)
例题:求\(S_n = \sum_{k=1}^n \sin \frac{1}{k(k+1)}\)
裂项:\(\sin \frac{1}{k(k+1)} = 2\sin \frac{1}{2k(k+1)} \cos \frac{1}{2k(k+1)} = \sin \frac{1}{k} - \sin \frac{1}{k+1}\)(利用上述公式,约去余弦项)
求和:\(S_n = \left(\sin 1 - \sin \frac{1}{2}\right) + \left(\sin \frac{1}{2} - \sin \frac{1}{3}\right) + \dots + \left(\sin \frac{1}{n} - \sin \frac{1}{n+1}\right) = \sin 1 - \sin \frac{1}{n+1}\)
十一、正切型裂项:\(a_n = \tan \frac{d}{n(n+1)}\)(\(d\)为常数)
特征:利用“正切差公式\(\tan (A - B) = \frac{\tan A - \tan B}{1 + \tan A \tan B}\)”,变形为\(\tan A - \tan B = \tan (A - B)(1 + \tan A \tan B)\)。
公式:若\(A - B = \frac{1}{n(n+1)}\),且\(\tan A \tan B = 1\)(特殊角度下成立,如\(A = \frac{\pi}{4} + \frac{1}{n}\)),则:
\(\tan \frac{1}{n(n+1)} = \tan A - \tan B\)
例题:求\(S_n = \sum_{k=1}^n \tan \frac{1}{k(k+1)}\)
裂项:令\(A = \frac{\pi}{4} + \frac{1}{k}\),\(B = \frac{\pi}{4} + \frac{1}{k+1}\),则\(A - B = \frac{1}{k(k+1)}\),且\(\tan A \tan B = 1\),故\(\tan \frac{1}{k(k+1)} = \tan A - \tan B\)
求和:\(S_n = \left(\tan \left(\frac{\pi}{4} + 1\right) - \tan \left(\frac{\pi}{4} + \frac{1}{2}\right)\right) + \dots + \left(\tan \left(\frac{\pi}{4} + \frac{1}{n}\right) - \tan \left(\frac{\pi}{4} + \frac{1}{n+1}\right)\right) = \tan \left(\frac{\pi}{4} + 1\right) - \tan \left(\frac{\pi}{4} + \frac{1}{n+1}\right)\)
十二、阶乘型裂项:\(a_n = \frac{n}{(n+1)!}\)(\(n!\)为阶乘,即\(n! = 1\times2\times\dots\times n\))
特征:利用“\(n = (n+1) - 1\)”,将分子拆分为阶乘的差。
公式:\(\frac{n}{(n+1)!} = \frac{1}{n!} - \frac{1}{(n+1)!}\)
推导:\(\frac{n}{(n+1)!} = \frac{(n+1) - 1}{(n+1)!} = \frac{n+1}{(n+1)!} - \frac{1}{(n+1)!} = \frac{1}{n!} - \frac{1}{(n+1)!}\)
例题:求\(S_n = \sum_{k=1}^n \frac{k}{(k+1)!}\)
裂项:直接拆分为\(\frac{1}{k!} - \frac{1}{(k+1)!}\)
求和:\(S_n = \left(1 - \frac{1}{2!}\right) + \left(\frac{1}{2!} - \frac{1}{3!}\right) + \dots + \left(\frac{1}{n!} - \frac{1}{(n+1)!}\right) = 1 - \frac{1}{(n+1)!}\)
十三、组合数型裂项:\(a_n = \binom{n}{k}\)(\(\binom{n}{k}\)为组合数,即\(\binom{n}{k} = \frac{n!}{k!(n-k)!}\))
特征:利用“组合数性质\(\binom{n}{k} + \binom{n}{k+1} = \binom{n+1}{k+1}\)”,变形为差。
公式:\(\binom{n}{k} = \binom{n+1}{k+1} - \binom{n}{k+1}\)
例题:求\(S_n = \sum_{k=1}^n \binom{k}{2}\)
裂项:\(\binom{k}{2} = \binom{k+1}{3} - \binom{k}{3}\)(\(k \geq 2\),\(\binom{1}{2} = 0\))
求和:\(S_n = \left(\binom{3}{3} - \binom{2}{3}\right) + \left(\binom{4}{3} - \binom{3}{3}\right) + \dots + \left(\binom{n+1}{3} - \binom{n}{3}\right) = \binom{n+1}{3}\)(因\(\binom{2}{3} = 0\))
数学基础 : 小学数学、初中数学、高中数学、高等数学
- 陈一男基础数学研究
- 2024年广东中考数学试题
- 2025年广东中考数学试题
- 2022年新高考数学1卷试题
- 2023年新高考数学1卷试题
- 2024年新高考数学1卷试题
- 2025年新高考数学1卷试题
- 2024年全国硕士研究生考试
- 小学数学:消元法
- 小学数学:换元法
- 小学数学:配方法
- 小学数学:主元法
- 小学数学:目录
- 加法、减法、乘法、除法
- 小学数学:平均数问题
- 小学数学:归一问题、归总问题
- 小学数学:盈亏问题
- 小学数学:植树问题
- 小学数学:鸡兔同笼
- 和差、和倍、差倍、年龄
- 相遇、追及、环形、流水、过桥
- 小学数学:分数应用题
- 小学数学:工程问题
- 小学数学:牛吃草问题
- 数论:裂项
- 数论:整除
- 数论:不定方程
- 数论:同余 \(a\equiv b(\bmod m)\)
- 数论:数的表示
- 二次根式
- 多项式:分解定理
- 多项式:乘法公式
- 多项式:因式分解
- 一元一次方程、N元一次方程组
- 一元一次不等式(组)
- 分式方程
- 一元二次、三次、N次方程、韦达定理
- 一次函数、二次函数、反比例函数
- 基于“中线”的 5 类辅助线
- 基于“角平分线”的 6 类辅助线
- 基于“高线”的 7 类辅助线
- 特殊三角形的辅助线
- 平行四边形(矩、菱、正)的辅助线
- 基于“平移”的辅助线
- 基于“旋转”的 5 类辅助线
- 基于“轴对称”的 5 类辅助线
- 梯形的 5 类辅助线
- 圆的 6 类辅助线
- 全等三角形、相似三角形
- 基于“全等三角形”的辅助线
